Małe konie i Kuce - to najmniejsza odmiana koni, wykazująca cechy koni prymitywnych. Kuce na pierwszy rzut oka wydają się być ocieżałe, lecz jest to mylne wrażenie, ponieważ konie te są bardzo żwawe i sprytne. Ich wzrost waha sie w granicach 50-145 cm w kłębie. Mimo swego małego wzrostu kuce mogą być bardzo niegrzeczne, a nawet nieznośne. Potrafią dotkliwie ugryźć a nawet kopnąć. Jednym słowem są bardzo złośliwe, ale również zdarzają się koniki o bardzo łagodnym usposobieniu.
Najważniejsze rasy kuców:
- Haflinger
- Koń Fiordzki
- Koń Huculski
- Kuc Szetlandzki
Koń Haflinger - Haflingery są najwyższymi kucami o mocno rozwiniętym tułowiu, suchych kończynach oraz rozłupanym zadzie. Przedstawiciele tej rasy stosunkowo późno dojrzewają (używa się ich do pracy w wieku 3,5 roku), są długowieczne i łagodne.
Koń Fiordzki -Konie fiordzkie mają spokojny temperament. Są bardzo spokojne nawet jako źrebięta. Są wspaniałymi końmi dla dzieci ze względu na swoje usposobienie.
Rasa fiording jest rasą prymitywną, to znaczy zbliżoną do konia pierwotnego (przypomina go dzisiaj koń Przewalskiego). Fiordingi były używane jeszcze przez wikingów i to one najprawdopodobniej dały początek rasie kuca islandzkiego. Za ich czasów służyły jako konie bojowe oraz były wykorzystywane do ciągnięcia pługa. Od tego czasu rasa ta jest używana na roli, w hipoterapii oraz jucznie.Kraje specjalizujące się w hodowli fiordingów: Norwegia, Dania, Niemcy. W Polsce występują, głównie u osób prywatnych.Potocznie nazywane są fiordami.
Koń Huculski -
- Kształt głowy – podłużny.
- Szyja krótka i mocna, uwieńczona bujną grzywą.
- Słabo zarysowany kłąb.
- Łopatki silne, strome oraz krótkie, idealne do zaprzęgów.
- Tułów jest krótki i zwarty.
- Koń huculski ma bardzo mocny grzbiet oraz dość szerokie lędźwie.
- Zad jest zwykle ścięty.
- Kończyny ma silne i krótkie, czasem nogi tylne – szablaste.
- Wzrost, od ok. 132 cm do 145 cm w kłębie.
Często występują wady stawów skokowych.Występuje najczęściej w maści gniadej, myszatej lub srokatej, rzadziej karej lub bułanej. Maść kasztanowata jest niepożądana, ogiery tej maści nie są wpisywane do Ksiąg Stadnych, a klacze maści kasztanowatej mogą być wpisane do Ksiąg Stadnych pod warunkiem, że posiadają typowe cechy rasowe: ciemną pręgę przez grzbiet i pręgowanie kończyn.
Często pojawia się pręga grzbietowa i pręgowanie zebroidalne na kończynach.
Hucuły ze względu na wzrost należą do klasy pony. Jednak błędem jest myślenie o nich jako o małych, słabych, wyłącznie domowych koniach. Są wyjątkowo silne. W okresach wojennych zasłużyły się nosząc ekwipunki ważące do 120kg po górskich ścieżkach. Są łagodnie usposobione i bardzo szybko się uczą.
Kolejnym walorem koni huculskich jest ich wszechstronność. Sprawdzają się zarówno pod siodłem jaki i w zaprzęgu. Z roku na rok przybywa amatorów jazdy na tych koniach, startują oni w zawodach - konkursach powożenia zaprzęgami parokonnymi, ujeżdżenia, skokach przez przeszkody oraz tak zwanej ścieżce huculskiej. Hucuły zostały doceniane również w hipoterapii, gdzie niezastąpione są takie cechy jak: spokój i cierpliwość. Po raz pierwszy koń ten został wspomniany w dziele marszałka Krzysztofa Dorohostajskiego Hippica z roku 1603. Pochodzi z Huculszczyzny, historycznej krainy we wschodniej części Karpat, zamieszkanej przez górali huculskich. Trudnili się oni głównie hodowlą, pasterstwem i pracami leśnymi. Do końca XIX w. głównie tam koncentrowała się hodowla koni huculskich.
Podczas I wojny światowej poważnie zachwiała się czystość tej rasy – sprowadzanych było wiele koni różnych ras, które krzyżowano wówczas w najróżniejszy sposób.
Po zakończeniu wojny rasę tę objęto szczególną opieką. W 1924 r. Michał Holländer zainicjował rejestrację klaczy rodnych oraz powstanie Związku Hodowców Koni Rasy Huculskiej.
Aktualnie rejestr klaczy i ogierów prowadzi się poprzez Księgę Stadną Koni Huculskich. Natomiast hodowcy i miłośnicy tej rasy zrzeszeni są w Polskim Związku Hodowców Konia Huculskiego.
Kuc Szetlandzki-rasa koni zaliczanych do kuców, pochodząca z Wysp Szetlandzkich. Jest to jedna z najmniejszych ras występujących obecnie kuców – ich niski wzrost jest wynikiem naturalnego procesuskarłowacenia. W 1890 roku założono pierwszą księgę stadną. Na skutek działalności człowieka kuce szetlandzkie, występujące początkowo jedynie na Szetlandach, rozprzestrzeniły się na cały świat . Jedyna w Polsce stadnina kuców szetlandzkich znajduje się w Imnie pod Golczewem. Rasa ta wywodzi się prawdopodobnie od prehistorycznych form kuca, które skarłowaciały w krańcowo surowych warunkach klimatycznych . Charakterystyczna dla kuców szetlandzkich jest ich wytrzymałość, długowieczność, upartość i łagodność. Nikt dokładnie nie wie, jak i kiedy powstała ta rasa. Pierwsze znaleziska na Wyspach Szetlandzkich (archipelag na Oceanie Atlantyckim, około 200 km na północ od wybrzeży Wielkiej Brytanii) pochodzą z 500 roku p.n.e. Wiadomo, że aż do dzisiaj rasa ta pozostała praktycznie niezmieniona. Jedynie około 1000 lat temu mogło dojść do krzyżówki z nieistniejącym już kucem norweskim. W 1890 roku kucowi szetlandzkiemu założono w Anglii księgę stadną. Od tamtej pory prowadzona jest hodowla w czystości rasy. W XIX wieku kuce szetlandzkie wykorzystywano do pracy w angielskich kopalniach, obecnie świetnie nadają się do małych bryczek i dziecięcej jazdy wierzchem. Zgodnie z wzorcem rasowym , wysokość w kłębie wynosi maksymalnie do 107 cm. Głowa o prostym i suchym profilu, szyja jest mocna, łopatki długie, a kłąb słabo zaznaczony. Kłoda (tułów) tych koni jest masywna; klatka piersiowa jest głęboka. Zad silny i okrągły. Kończyny są krótkie; kopyta małe i twarde. Umaszczenie wszystkich rodzajów, oprócz tarantowatego. Kuce te odznaczają się bujną grzywą i ogonem, czasami zdarzają się szczotki pęcinowe.
